Toegankelijk publiceren?
Voor VBK volstrekt logisch
“Toegankelijk publiceren past bij onze ideeën over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het is een onderdeel van ons MVO-beleid. Behalve duurzaamheid horen diversiteit en inclusiviteit daar ook bij. En dus ook toegankelijkheid. We willen publicaties toegankelijk maken voor een zo breed mogelijke doelgroep.”
Aan het woord is Geneviève Waldmann, directeur van Veen, Bosch & Keuning Uitgeversgroep (VBK). Een groep van fictie- en non-fictie-uitgeverijen. Samen zijn zij marktleider in de algemene boekenmarkt. Van literatuur tot kinderboeken, van filosofie tot food: noem een onderwerp en de uitgever heeft er wel een (e-)boek, tijdschrift, podcast of luisterboek over. De uitgeversgroep biedt een podium voor meer dan 7500 auteurs. En niet de minste: Jamie Oliver, Nicci French, Dan Brown, Haruki Murakami, Colleen Hoover, Charlie Mackesy. En ook onze ‘eigen’ Herman Koch, Simone van der Vlugt, Geert Mak, Esther Verhoef, Adriaan van Dis, Marieke Lucas Rijneveld, Murat Isik, Hanneke de Zoete. Om maar wat namen te noemen. Geneviève Waldmann: “We willen al onze auteurs verbinden met hun lezers. Sterker nog, we willen zoveel mogelijk lezers verrijken met het mooie werk van deze auteurs. Lezers met een leesbeperking mogen daarop geen uitzondering vormen.”
Toegankelijkheid implementeren
VBK was dan ook vanaf het begin betrokken bij het project Toegankelijk Publiceren aan de Bron, kortweg TPUB genoemd. De workshops en kennissessies van TPUB hebben voor VBK inmiddels meer opgeleverd dan alleen bewustwording en enthousiasme. De uitgeversgroep zet inmiddels de nodige stappen om de organisatie voor te bereiden op de wetgeving die medio 2025 van kracht wordt. Commercieel directeur Caroline Mouwens: “We zijn drukdoende om het geleerde ook in praktijk te brengen en te verankeren in de hele organisatie. Bijvoorbeeld als het gaat om marketing en websites: Hoe communiceer je dan op een toegankelijke manier? Hoe werk je met contrastkleuren? Hoe maak je een PDF toegankelijk? Onze marketeers zijn daar nu volop mee bezig. Dus vooral met de praktische zaken die in de snelstartgidsen aan bod komen. Wordt er iets nieuws ontwikkeld, bijvoorbeeld een nieuwe website, dan zorgen zij ervoor dat toegankelijkheid daarin direct wordt meegenomen.”
Voor de afdelingen Productie en Redactie binnen de VBK-organisatie ligt het ingewikkelder. “De toegankelijkheid van e-books roept in dit stadium nog wel vragen op”, aldus Mouwens. “Exacte richtlijnen zijn nog niet kenbaar gemaakt. Moeten eerder geproduceerde e-books ook toegankelijk worden gemaakt, of geldt dat alleen voor nieuwe producties? Het gaat dan al gauw over zo’n 13.000 e-books. En ieder jaar komen er nog eens tweeduizend nieuwe e-books bij. Het is dus belangrijk dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hierover duidelijkheid verschaft.”
Geneviève Waldmann (midden) ondertekent het ABC Handvest. Links op de foto: Caroline Mouwens. Rechts: Sanne Walraven (GAU). Foto: Jurjen Poeles
Direct aan de bron
Hoewel duidelijkheid over de exacte richtlijnen nog ontbreekt, is er geen sprake van stilzitten bij VBK. “We voeren momenteel een waardevolle test uit, waarbij we met een tiental boeken de hele keten doorlopen”, gaat Geneviève Waldmann verder. “Daarmee zien we waar redacteuren tegenaan lopen. En of we bepaalde zaken direct al bij de auteurs zelf, dus aan de bron, kunnen neerleggen. Dus dat zij bij het schrijven al gelijk rekening houden met bepaalde toegankelijkheidsaspecten. Dat geeft waardevolle inzichten.”
Ook neemt VBK deel aan de werkgroep Metadata van het Centraal Boekenhuis (CB). “Daarin wordt bepaald welke metadata-velden er moeten komen, welke velden automatisch gevuld kunnen worden en wat de uitgeverijen zelf nog moeten invullen.”
‘Doe allemaal mee!’
Al met al timmert VBK aan de weg als het gaat om brontoegankelijk publiceren. De uitgeversgroep wil dat ook graag laten zien. Zo heeft VBK inmiddels het Handvest van het Accessible Book Consortium (ABC) getekend. Daarmee geeft VBK aan publicaties geschikt te maken voor iedereen en toont de uitgeverij aan de European Accessibillity Act (EAA) te willen respecteren. Met het ondertekenen van het Handvest behoort VBK tot de groep nationale en internationale koplopers op het gebied van toegankelijk publiceren. “Met ondertekening willen we de boodschap uitdragen ‘Doe allemaal mee!’ Want als we elkaar allemaal een beetje helpen, dan komt die toegankelijkheid het snelst van de grond.”
Caroline Mouwens: “Ook al zijn we een koploper, we zien het niet als concurrentievoordeel. Onze overtuiging is dat toegankelijk publiceren gewoon iets is dat je als uitgeverij moet doen, wil je inclusief en toegankelijk zijn. We willen geen lezers uitsluiten. En dus is het niet meer dan logisch om hieraan mee te doen.”