Uitgevers Archieven

Onder de noemer TPUB2 werden in de periode 2021 – 2022 workshops georganiseerd voor leden van de Mediafederatie. Van de deelnemende uitgevers werd alleen een investering in tijd gevraagd om de workshops te volgen en de kennis op te nemen, om daarna het geleerde in eigen huis verder te brengen. Doel: uitgevers klaar te stomen, voordat de wetgeving rondom toegankelijk publiceren in 2025 van kracht gaat.

Doel van deze workshop was een verdieping van kennis en vaardigheden digitale toegankelijkheid wat betreft websites, apps, documenten en e-books. Daarbij konden de deelnemers het geleerde direct vertalen naar de eigen uitgeefpraktijk.

Inhoud

Tijdens de workshop werden de toegankelijkheidsrichtlijnen overzichtelijk en inzichtelijk gemaakt. Wat was al behandeld? Wat gaat nog komen? Waar vinden de deelnemers informatie over de (overige) richtlijnen. En hoe gebruik je die informatie? Daarmee ontstond een overzicht van het behandelde ‘laaghangend fruit’ uit de belangrijke standaard WCAG. Denk bijvoorbeeld aan contrast, kleurgebruik, linkteksten en afbeeldingen. Aan de hand van opdrachten vertaalden deelnemers de toepassing ervan naar hun eigen uitgeefpraktijk, waarbij ze gebruik maakten van eigen digitale publicaties. Ook werd bekeken welke professionals de meest aangewezen personen kunnen zijn om de richtlijn uit te (laten) voeren.

Met opdrachten en handvatten gingen de deelnemers vervolgens dieper in op het toegankelijk maken van afbeeldingen: Hoe maak je een tekstalternatief? Waar moet je op letten? Hoe weet je of de beeldbeschrijving begrijpelijk is? Ook hierbij werden eigen afbeeldingen gebruikt, zoals covers van boeken, afbeeldingen in reisgidsen en prentenboeken, infographics en grafieken van websites.

Ook werd aandacht besteed aan de recente ontwikkelingen rond de Europese Toegankelijkheidsakte en wetgeving die in 2025 van kracht wordt.

Resultaat

Met de workshop Verdiepende kennis werden de volgende resultaten nagestreefd:
Deelnemers kunnen…

snel eenvoudige richtlijnen toetsen van een eigen website;
relevante richtlijnen raadplegen in de standaard WCAG;
eenvoudige richtlijnen (laten) toepassen op eigen digitale publicaties;
een beeldbeschrijving bij een afbeelding (laten) maken;
recente ontwikkelingen rond aanstaande wetgeving benoemen;
inschatten welke functies of afdelingen binnen de eigen uitgeverij er betrokken moeten zijn bij specifieke onderdelen van toegankelijk publiceren.

Voorbereiding

Ter voorbereiding werden de deelnemers aanbevolen om…

de presentaties van de drie workshops basis, websites en e-books door te nemen;
de snelstartgidsen Maak Open!, Doe Mee! en Check dit! te lezen. De gidsen bevatten ieder vele praktische tips om te starten met toegankelijk publiceren;
eigen websites en afbeeldingen paraat te hebben tijdens de workshop.

Doelgroep

De workshop was bedoeld voor alle functieprofielen. Per deelnemende uitgeverij volgde de coördinator Toegankelijkheid de workshop, aangevuld met naar keuze een:

redacteur/contentspecialist/documentenmaker;
ontwerper/vormgever;
ontwikkelaar/tester;
productiebegeleider;
projectmanager/product owner;
uitgeefcoördinator/uitgever.

Bekijk de workshop Verdiepende kennis

Nieuwsgierig naar de inhoud van deze workshop? Download dan een van deze documenten:

Beide documenten zijn toegankelijk.

In deze workshop lag de focus op het vergroten van de basiskennis en -vaardigheden over toegankelijke e-books. Daarbij kon het geleerde direct worden vertaald naar de eigen uitgeefpraktijk.

Inhoud

Aan bod kwamen veel praktische voorbeelden van (on)toegankelijke e-books. Ook konden de deelnemers zelf het gebruik van (on)toegankelijke e-books ervaren. Aan de hand van een reader werden de deelnemers bekend gemaakt met de functionaliteiten om e-books te lezen.

Ook werd dieper ingegaan op de eisen van de nieuwe Europese wetgeving rond e-books. Waar moet het toekomstige e-book vanaf 2025 wettelijk aan voldoen? Welke metadata over toegankelijkheid moeten dan worden meegeleverd? Welke meerwaarde hebben deze metadata voor gebruikers, catalogi en uitgevers? En hoe kan ik (laten) controleren of mijn EPUB aan die toegankelijkheidseisen voldoet?

Deelnemers leerden ook hoe een EPUB al aan de bron wordt gestructureerd, zodat deze aan de eisen voldoet. Ook kwamen de mogelijkheden van EPUB aan bod. Bijvoorbeeld om tekst en audio synchroon weer te laten geven.

Resultaat

Met de workshop e-books (basis) werden de volgende resultaten nagestreefd:
Deelnemers kunnen…

inzicht in gebruikservaringen en verschillende mogelijkheden readers;
een overzicht van de eisen in de nieuwe Europese wetgeving rond e-books;
basiskennis van een aan de bron toegankelijke EPUB;
basiskennis over het vastleggen en delen van toegankelijkheidskenmerken (metadata);
een eenvoudige toegankelijkheidscontrole van een EPUB uitvoeren.

Voorbereiding

Ter voorbereiding werden de deelnemers aanbevolen om…

de samenvatting van de workshop Basiskennis te lezen;
de gratis reader Thorium te installeren;
de gratis EPUB-checker ACE te installeren.

Doelgroep

De basisworkshop was bedoeld voor alle functieprofielen, maar in het bijzonder voor degene die in de organisatie verantwoordelijk is voor de productie van e-books. Per deelnemende uitgeverij volgde de coördinator Toegankelijkheid de workshop, aangevuld met naar keuze een:

ontwerper/vormgever/zetter;
ontwikkelaar/tester;
productiebegeleider;
redacteur/contentspecialist/documentenmaker;
projectmanager/product owner;
uitgeefcoördinator/uitgever.

Bekijk de presentatie

Nieuwsgierig naar de inhoud van deze workshop? Download dan dit document:
Download de Presentatie workshop basis e-books (PowerPoint – 11 MB)

Van start met toegankelijk publiceren?

Is toegankelijk publiceren nog nieuw voor je, dan roept dat vaak vragen op. Daarom heeft Dedicon een cursus ontwikkeld, speciaal voor uitgevers die de essentie van toegankelijk publiceren willen begrijpen. Een afgewogen mix van theorie en praktijk, met veel aansprekende voorbeelden uit de praktijk. Waardevolle inzichten dus, die je direct kunt vertalen naar je eigen uitgeefpraktijk.

BEKIJK DE CURSUS

De workshop Bewustwording was de eerste van de reeks. In een drietal sessies leerden de deelnemers met nieuwe ogen kijken naar hun eigen digitale publicaties. ‘Je gaat het nu eenmaal zien als je het doorhebt’, aldus Hans Beerens, manager Toegankelijkheid bij Dedicon en trainer van deze workshop.

Inhoud

Tijdens de workshop Bewustwording kwamen de volgende onderwerpen aan bod:

Digitale toegankelijkheid
Wat verstaan we daar eigenlijk onder? Welk beeld hebben we daar bij? Waarom is het belangrijk en voor wie?
Formele eisen
Welke wetgeving is relevant voor uitgevers? Welke richtlijnen zijn er om te kunnen voldoen aan de wetgeving die in 2025 van kracht wordt? Welke standaarden voor websites en EPUB-bestanden helpen toegankelijk te publiceren aan de bron? Welke principes zijn een goed uitgangspunt voor het inschatten van toegankelijkheid van digitale publicaties?
Business case
Welke mythes zijn er in omloop rond digitale toegankelijkheid? Aan welke kosten moet je denken? En welke ontwikkelingen zijn relevant voor inclusief publiceren?
Beperkingen
Welke beperkingen kennen we? Wat voor gebruikservaringen hebben mensen met een leesbeperking? En wat voor hulptechnologie gebruiken zij bij lezen en leren?

Doelgroep

Omdat toegankelijkheid de verantwoordelijkheid is van iedereen in het publicatieproces werd de workshop Bewustwording gegeven voor uitgeefcoördinatoren en uitgevers, productiebegeleiders, projectmanagers en product owners, ontwerpers en vormgevers, ontwikkelaars en testers en voor redacteuren en contentspecialisten.

Resultaten

Met de workshop Bewustwording werden de volgende resultaten nagestreefd:
Deelnemers kunnen…

het belang van digitale toegankelijkheid en inclusief publiceren benoemen;
relevante wetgeving en standaarden noemen;
de vier principes voor digitale toegankelijkheid definiëren;
minimaal zes voorbeelden noemen van maatregelen voor digitale toegankelijkheid;
minimaal vier redenen noemen waarom toegankelijkheid goed is voor business;
verschillende beperkingen en ondersteunende technologie benoemen;
globaal (mogelijke) toegankelijkheidsproblemen herkennen.

Bekijk de workshop Bewustwording

Nieuwsgierig naar de inhoud van deze workshop? Download dan een van deze documenten:

Beide documenten zijn toegankelijk.

Wat is een EPUB3 en hoe werkt het?

EPUB 3 is een aanbevolen standaard voor digitale publicaties in de publieke sector. Davy Kager vertelt meer over deze alles-in-één leesvorm in deze korte video. Met duidelijke praktijkvoorbeelden laat hij de mogelijkheden zien.

Video de mogelijkheden van EPUB3

[Deze video is medio 2023 ook beschikbaar met audiodescriptie]

Hoe werkt een voorleeshulp?

Mensen met een leesbeperking zoals bijvoorbeeld dyslexie, kunnen gebruik maken van een voorleeshulp. Rianne van Kraaij werkt op de klantenservice van Dedicon en krijgt in de dagelijkse praktijk regelmatig vragen over de voorleeshulp. In deze korte video vertelt zij meer over de werking van de voorleeshulp aan de hand van praktische voorbeelden.

Video voorleeshulp in de praktijk

‘Ook uitgevers kunnen bestanden grotendeels toegankelijk maken’

Mensen met een leesbeperking (blind, slechtziend of iemand met dyslexie) zijn gebaat bij toegankelijke publicaties. Bijvoorbeeld digitale bestanden, waarvan de tekst met tekst-naar-spraaksoftware voorgelezen kan worden. Of op de tast met een brailleleesregel. Karlijn Lauwers is didactisch specialist bij Dedicon. Zij bewerkt bestanden van onder andere uitgeverijen tot een bestand dat prettig is voor mensen met dyslexie. In deze korte video vertelt zij meer over haar werkzaamheden. En dat uitgeverijen zelf al meer kunnen doen om digitale bestanden aan de bron toegankelijk te maken dan ze zouden verwachten.

Video digitale bronbestanden bewerken

[Deze video is medio 2023 ook beschikbaar met audiodescriptie]

Ervaring en gebruik vergrotingssoftware

Zeer slechtzienden maken vaak gebruik van vergrotingssoftware om teksten en afbeeldingen op het beeldscherm te vergroten. Yvonne Rutten is zeer slechtziend en maakt gebruik van vergrotingssoftware om boeken, krant en websites te lezen, maar ook voor haar werk als helpdeskmedewerker. In deze korte video vertelt zij meer over haar ervaring en gebruik van de software.

Video vergrotingssoftware

[Deze video is medio 2023 ook beschikbaar met audiodescriptie]

Hoe lees je met een brailleleesregel en schermlezer?

Als iedereen gebruik kan maken van de mogelijkheden van internet, computers en smartphones spreken we van digitale toegankelijkheid. Maar hoe werkt dat in de praktijk? Wie een visuele beperking heeft gebruikt dikwijls hulpmiddelen om digitale informatie te kunnen lezen. Davy Kager is blind en legt in deze korte video uit hoe een brailleleesregel werkt en hoe hij een schermlezer gebruikt bij het bedienen van zijn smartphone.

Video hulpmiddelen

[Deze video is medio 2023 ook beschikbaar met audiodescriptie]

Samenwerking digitale toegankelijkheid

Steeds meer uitgeverijen zien de toegevoegde waarde van toegankelijk publiceren aan de bron omdat de producten en diensten voor iedereen beter worden. Brancheorganisaties MEVW en de GAU hebben samen met Dedicon, de Oogvereniging, VIVIS en Vereniging Onbeperkt Lezen de krachten gebundeld. Samen zijn zij gestart met het project Toegankelijk Publiceren aan de Bron.

Experts delen kennis en begeleiden de uitgeverijen in verschillende workshops van bewustwording tot verankering. Alle kennis is verzameld in vier gidsen met tientallen praktische tips over toegankelijk publiceren aan de bron. En op deze kennisbank Inclusiefpubliceren.nl staat praktische informatie, diverse toegankelijkheidscheckers én online trainingen.

Introductievideo Inclusief Publiceren

Platform IPIP: cursussen toegankelijke digitale publicaties

Het platform Inclusive Publishing In Practice (IPIP) bevat tientallen cursussen en leermaterialen op het gebied van inclusief publiceren. Deze helpen uitgevers bij het maken van toegankelijke digitale publicaties. Het cursusmateriaal is ontworpen voor professionals werkzaam in de wereld van digitaal publiceren. Alle materialen zijn gratis beschikbaar.

Digitale toegankelijkheid begrijpelijker

Het leerplatform IPIP wil een startpunt zijn voor professionals door digitale toegankelijkheid toegankelijker en begrijpelijker te maken. De leereenheden zijn vooral te zien als springplank naar meer gedetailleerde informatie die voorhanden is in de vele gezaghebbende bronnen.

Het leermateriaal is ontwikkeld om professionals te ondersteunen bij het produceren van toegankelijke digitale publicaties. Het helpt bij het voldoen aan wettelijke eisen, vooral op het gebied van e-books en e-commerce. IPIP ondersteunt het veranderproces en de transitie naar toegankelijk publiceren aan de bron. Het leerproces in IPIP helpt bovendien nieuwe kennis en vaardigheden te vertalen naar je eigen workflow.

Effectief leren, individueel of gezamenlijk

Het IPIP leermateriaal is zo ontworpen dat het aansluit bij specifieke leerbehoeftes. Het platform ondersteunt verschillende manieren van leren en doet aanbevelingen voor effectief leren en het in de praktijk brengen van inclusief publiceren. Het leermateriaal van IPIP is bovendien eenvoudig te integreren in het beleid en opleidingsprogramma van je organisatie.

De online cursussen en modules kun je doen in je eigen tijd en tempo. Dit geeft ruimte voor flexibiliteit en leren op je persoonlijke voorwaarden.
Maar je kunt cursussen en modules ook samen met collega’s, vakgenoten of leden van je multidisciplinaire team doen. Elke leereenheid bevat een activiteit die het gezamenlijk leren aanmoedigt en ondersteunt.

Door eigen digitale publicaties te gebruiken als aanvullend leermateriaal kun je de nieuwe kennis en vaardigheden verder uitbouwen. Aan elke leereenheid zijn activiteiten toegevoegd die dit mogelijk maken. Deze hebben tot doel een vertaalslag te maken naar inclusief publiceren in de praktijk.

Blended learning en workshops

Je kunt online leren combineren met fysieke bijeenkomsten. Blended learning en samenwerkend leren is mogelijk onder begeleiding van een expert, bijvoorbeeld in workshops. Eén van de mogelijkheden is ‘flipping the classroom’ toe te passen, waarbij iedereen eerst thuis een specifieke module voorbereid. In de fysieke bijeenkomsten kun je dan aandacht schenken aan het verwerken van de nieuwe kennis en het gezamenlijk aanleren van vaardigheden.

Het leermateriaal is ontwikkeld door de partners BrailleNet (Frankrijk), Dedicon (Nederland) en de Johannes Kepler Universität (Oostenrijk). Het project was een strategisch partnerschap en is gefinancierd door het Erasmus+ programma van de Europese Unie.

Bron: https://www.inclusivepublishinginpractice.org/